Aktor, producent, scenarzysta i reżyser filmowy. Urodził się w Syracuse, w stanie Nowy Jork. Jest wyznawcą ruchu religijnego, zwanego scjentologią (od 1990). Urodzony jako trzecie dziecko, jedyny syn z czworga dzieci (ma trzy siostry: Lee Anne De Vette – ur. 1959, Marian – ur. 1961 i Cass – ur. 1963) inżyniera elektronika Thomasa Mapothera III (ur. 15 października 1934, zm. w styczniu 1984), wędrującego ze stanu do stanu. Ojciec rozszedł się z matką Mary Lee Mapother, gdy Tom miał 12 lat. Kiedy Tom był już sławnym aktorem, wynajął detektywa, by ten odnalazł jego ojca. Znalazł go w szpitalu chorego na raka. Tom w ciągu kilku lat zaliczył 15 szkół w USA i Kanadzie. Ostatecznie osiedlił się w Glen Ridge, w stanie New Jersey, wraz ze swoją matką i ojczymem Joe South. Uczęszczał do Packanack School w Wayne, w New Jersey, krótko był uczniem St. Xavier High School w Louisville, w stanie Kentucky i dorabiał jako roznosiciel dziennika Kurier Louisville. Miał problemy z nauką i z kontaktami z rówieśnikami. Poczucie alienacji pogłębiła dysleksja, na którą cierpiał jeszcze na początku swojej kariery. Myślał o karierze w sporcie, lecz kontuzja kolana w drużynie zapaśników przekreśliła plany. Prosto z ulicy zgłosił się na aktorskie przesłuchanie i otrzymał rolę w musicalu Faceci i lalki (Guys and Dolls). Po ukończeniu w czerwcu 1980 roku Glen Ridge High School i rezygnacji z planów zostania księdzem (przez rok był na seminarium franciszkańskim), studiował aktorstwo pod kierunkiem Phila Gushee w renomowanej szkole Neighborhood Playhouse przy teatrze w Nowym Jorku. Swoją karierę filmową rozpoczął od udziału w melodramacie Franco Zeffirelliego Niekończąca się miłość (Endless Love, 1981) z Brooke Shields i Jamesem Spaderem. Wystąpił potem obok Matta Dillona i Patricka Swayze w dramacie kryminalnym Francisa Forda Coppoli Outsiderzy (The Outsiders, 1983). Sławę zdobył jako zdemoralizowany Joel Goodsen, który topi samochód porsche – własność swojego ojca – w jeziorze, podrywa dziewczęta, ale dostaje się na ekskluzywny Uniwersytet Princeton w komedii kryminalnej Ryzykowny interes (Risky Business, 1983) z Rebeccą De Mornay. Przed realizacją melodramatu sensacyjnego Tony'ego Scotta Top Gun (1986), choć cierpiał na chorobę komunikacyjną, odbył jako pasażer serię lotów myśliwcem, a w roku 1994 w Toronto otrzymał licencję pilota. Na planie dramatu sportowego Martina Scorsese Kolor Pieniędzy (The Color of Money, 1986) jego partnerem filmowym był Paul Newman. Przez kilka lat grywał amantów, aż w roku 1988 wcielił się w postać egoisty, który opiekując się chorym bratem (w tej roli Dustin Hoffman), uczy się bezinteresowności w przygodowym komediodramacie Rain Man. Rok później (1989) został nominowany do nagrody Oscara za rolę weterana wojny w Wietnamie w biograficznym dramacie wojennym Urodzony 4 lipca (Born on the Fourth of July) Olivera Stone. Kolejne filmy: Wywiad z wampirem (Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles, 1994), Mission: Impossible (1996), Jerry Maguire ('druga nominacja do Oscara, 1996) i Magnolia ('trzecia nominacja do Oscara, (1999) ugruntowały jego pozycję jako aktora o dużych możliwościach. Dołączył do najbardziej zapracowanych ludzi show-biznesu. Po rozwodach z aktorkami: Mimi Rogers (9 maja 1987-1990) i Nicole Kidman (24 grudnia 1990 – 8 sierpnia 2001), z którą adoptował dwójkę dzieci: – od stycznia 1993 – Isabellę Jane (ur. 22 grudnia 1992) i od lutego 1995 – Connora Antony'ego (ur. 17 stycznia 1995), romansie z poznaną na planie filmu Vanilla Sky (2001) hiszpańską aktorką Penélope Cruz (od lata 2001 do stycznia 2004), w dniu 17 czerwca 2005 roku w Paryżu na Wieży Eiffela oświadczył się aktorce Katie Holmes, z którą ma córkę Suri (ur. 18 kwietnia 2006 roku w Los Angeles). Pobrali się 18 listopada 2006 roku w średniowiecznym zamku warownym Odescalchi w miejscowości Bracciano, niedaleko Rzymu. Uroczystość okrzyknięto "ślubem roku".